гаспадаром, і Міхась Барадаўкін падумаў, што гэта была вельмі добрая ідэя — купіць тут занядбаны хутар і заняцца нарэшце сапраўднай творчасьцю.

Ногі і праўда быццам бы адключыліся. Нікуды не хацелася ісьці, хацелася праседзець тут да самага вечара, калі сьпёка адступіць. Міхась Барадаўкін сядзеў і, асавеўшы, углядаўся ў распаленае мроіва, і ляніва чакаў, калі зь лесу пацягне першым халадком, а неба з шызаватага зробіцца шэрым і літасьцівым — да ўсіх, хто мае шчасьце пад ім нарадзіцца.

І тут, быццам здані, у густым задушлівым паветры, што пералівалася, як у тым калейдаскопе, зьявіліся дзьве невялікія постаці. Яны зьявіліся нібы зьніадкуль і ішлі праз двор проста на Міхася Барадаўкіна. І тады Міхась Барадаўкін замахаў рукой, каб зьняць здранцьвеньне — але яно не мінала. Ногі зацяклі, і ён, прыўстаўшы, зноў прысеў на лаву.

Гэта былі дзеці — дзяўчынка і хлопчык. Дзеці ў неймаверна брудных майках і шортах, і скура ў іх была такая брудная, што мала чым адрозьнівалася ад адзежы. Вясковыя дзеці, падумаў з палёгкай Міхась Барадаўкін. Якія ж яны недагледжаныя, як сто, як дзьвесьце гадоў таму. Здаецца, усё людзям далі — адукацыю, электрычнасьць у кожную хату, фэльчараў, язык, пашпарты, пэнсіі, а як не глядзелі за дзецьмі, так і не глядзяць. Сам Міхась Барадаўкін быў родам зь мястэчка і ў сталіцы жыў з самага юнацтва, як на філфак паступіў. У іхным мястэчку таксама хадзілі такія дзеці, з коркамі гразі па калена, нямытыя, нячэсаныя, зь дзікімі вачыма і ў кожнага па мацерным слове на языку — але ж сам Міхась Барадаўкін быў сынам начальніка і сябе адносіў да гарадзкіх. А гэтыя двое — дакладна зь нейкага калгасу. Швэндаюцца тут, замест таго, каб бацькам дапамагаць. Міхась Барадаўкін напісаў для дзяцей дзесяць кніжак і пераклаў яшчэ дзесяць зь дзесяці моваў, але зь дзецьмі ніколі асабліва ня ладзіў.

Дзеці ішлі проста на яго, ня зводзячы зь пісьменьніка вачэй. Каля самага стала яны спыніліся. Зараз будуць лезьці з роспытамі і прасіць чагосьці. Міхась Барадаўкін скрывіўся, а потым добразычліва пасьміхнуўся:

«Здраўствуйце, дзеткі! Как дзяла, маладзёж?»

«Добры дзень!» — павіталася дзяўчынка. — «Скажыце нам, дзядзьку, дзе тут дарога?»

«Каб трапіць на мапу», — хрыпатым голасам дадаў хлопчык і прысеў на стол. Чорныя пазногці, валасы як шмальцам намазаныя, рукі дужыя, учэпістыя, цягліцы пад скурай качаюцца, так і хочуць вырвацца, так і хочуць зрабіць штосьці. Такі падрасьце — дабра не чакай. І дзяўчынка нейкая не такая. Вочы вунь якія, сапсаваныя, разбэшчаныя. Угалоўнікі, падумаў Міхась Барадаўкін, а сам прамовіў усьцешана:

«Як вы хораша на роднай мове размаўляеце! Рэдка такіх дзяцей устрэціш. Наверна, вы маладые пісьменьнікі?»

«Мы ў Брэмэн кіруемся», — сказаў хлопчык. — «Я Лёччык, а гэта мая сястра Лёся. Нам на мапу трэба, а далей мы самі. А чаму вы падумалі, што мы пісьменьнікі?»

«Я пісьменьнікаў за кіламетар чую», — панюхаў паветра Міхась Барадаўкін. — «Ну, я і сам пісьменьнік».

«Ого!» — сказаў Лёччык. — «А тут ё дарога? Такая, каб сапраўдная?»

«Дарога ё», — пасьпешліва сказаў Міхась Барадаўкін. — «Там. Там і маршруткі ходзяць».

«Маршруткі?» — ускінула бровы Лёся. — «Не, нам нельга. Маршруткі ў Брэмэн ня езьдзяць, і нас ні ў адну маршрутку ня пусьцяць. Мы хворыя. Вы ж бачыце. А вы праўда пісьменьнік?»

«Так», — сказаў Міхась Барадаўкін і чамусьці зноў падпёр галаву рукой. — «Мяне завуць Міхась Сымонавіч Барадаўкін. Мяне раней у школе праходзілі».

«Наш тата таксама пісьменьнік», — сказала Лёся. — «Напэўна. Памятаю, ён некалі кожны дзень амаль нешта пісаў. Дзёньнік. Дзёньнік — гэта калі пішаш, што было, але нікому не паказваеш. Калі пішаш самому сабе. А вы таксама пішаце самому сабе?»

«Не», — засьмяяўся Міхась Барадаўкін. — «Я пішу для ўсіх людзей».

«Навошта?» — хутка спытаў Лёччык.

«Ну, таму што я пісьменьнік», — зноў засьмяяўся Міхась Барадаўкін. — «Нехта вучыцца ў школе, вось як вы, а пісьменьнікі пішуць кніжкі».

«Мы ня вучымся ў школе», — сказала Лёся. — «Раней вучыліся, а потым нас забралі ў лягер».

І яна паказала на лес, які стаяў у яе за сьпінай і ўважліва сачыў за гэтай размовай.

«Можа, у вас ёсьць нешта паесьці?» — спытала яна. — «Мы вельмі галодныя. Мы ішлі па лесе тры дні».

«Ну, у гэта я ня веру», — зарагатаў Міхась Барадаўкін. — «Не бывае такіх дзяцей».

«А якія бываюць?» — спытала Лёся. — «А тыя, што на мове гавораць, бываюць? Раскажыце нам, дзе, дзядзька».

«Ну, вы гэта, вам рана яшчэ пра такое думаць», — спалохаўся Міхась Барадаўкін. — «Мова, мова… Вы б памыліся спачатку. А есьці вазьміце на кухні, там хлеб ёсьць, і сала. І па яблыку можаце ўзяць. Вы самі вазьміце, а я тут пакуль….»

Дзеці рушылі да хаты, узяўшыся за рукі — і гэта таксама падалося Міхасю Барадаўкіну падазроным. Ён паспрабаваў падняцца, каб узяць тэлефон і зазваніць куды сьлед — але яны зноў вырасьлі перад ім, як з-пад зямлі.

«Памятаеш бабулю?» — сказаў Лёччык, паглядзеўшы на Лёсю ва ўпор. — «Нешта мне гэта нагадвае».

«Думаеш, ён — дзядуля?» — спытала Лёся. — «Думаеш, мы зноў трапім у яміну? І зноў прыйдзе той, з чырвонымі вачыма?»

«Так», — сказаў пераканана Лёччык. — «Вось, глядзі. У бабулі была іголка. І нажніцы. У дарослых заўжды штосьці вострае. У таты, у бабулі, у доктара. І ў гэтага таксама — усё ўжо на стале раскладзенае».

Міхась Барадаўкін успомніў, што тэлефон ляжыць у торбе. У торбе каля дзьвярэй. У той самай торбе, дзе ляжаў дурацкі рукапіс, і ягоныя эскізы, і яшчэ шмат чаго на гэтыя тры цудоўныя дні.

«Але дзе тады яміна?» — спытала Лёся. — «У хаце? Ня пойдзем туды».

«Яміна?» — Лёччык абвёў вачыма двор. — «А гэта што?»

Ён подбегам накіраваўся да яміны і паказаў яміну Лёсі.

«Я туды не хачу», — сказаў Лёччык.

«Значыць, праўда», — сказала Лёся маркотна.

І ў той самы момант Міхась Барадаўкін адчуў, як ягоныя здранцьвелыя ногі аказаліся прывязаныя да стала. Гэта Лёччык, не чакаючы, пакуль сястра дагаворыць, вырашыў ужыць захады бясьпекі.

«Дзеткі, што ж вы робіце?» — закрычаў Міхась Барадаўкін. — «Угалоўнікі вы, вось вы хто! Што вам тут нада?»

«Няма такога — „угалоўнікі“», — сказаў павучальна Лёччык. — «Ёсьць уголки».

«Можа, мы і уголки», — сказала Лёся, — «Але ў яміну вы нас не завабіце, дзядулька».

«Тым больш у такую», — сказаў Лёччык.

Міхась Барадаўкін змоўк, павесіў галаву і пачаў разглядваць роўныя, як радкі, палосы на дрэве стальніцы. Ён ніколі ня ведаў, як гаварыць зь дзецьмі. Сваіх у яго было двое, але тыя даўно вырасьлі і бацьку не наведвалі ўжо гадоў